onderzoek economie en architectuur
betoog door ons gehouden tijdens en op de Biënnale Venetie
Goedemorgen, David en ik willen een betoog houden getiteld
Architectuur en Economie. (sub) De (toekomstige) rol en verantwoordelijkheid van de architect in een economie, vanuit een kritische terugblik.
I
De centrale vraag ‘ waar de architect over tien jaar staat’ willen wij beantwoorden door inzicht te geven in hoe wij als jonge architect terugkijken op de economische maatschappelijke ontwikkelingen van de afgelopen decennia en de rol van de architect hier in en hoe we van daar uit naar 2024 kijken. Voor ons is dit zeer relevant aangezien er, gelijk met de oprichting van ons bureau in 2008, een economische crisis is gestart door dat de gebouwde omgeving meer dan ooit een financieel product was geworden Er bleek dat men in een vrije en ongereguleerde markt steeds meer ging handelen uit winstbejag. Dit lichten wij graag toe vanuit een terugblik die begint met de crisis rond 1930, ontstaan door een periode vol van speculatie en genomen economische risico’s.
II
In ‘33, legde president Roosevelt de banken aan banden waarmee de ‘gekheid’ werd ingeperkt en de crisis eindigt. Met de ‘Emergency Banking Relief Act’ werd bepaald dat banken overheidssteun kregen maar niet meer mochten speculeren. Dit houdt lang stand maar begint af te brokkelen op het moment dat president Nixon in ‘71 het systeem van Bretton Woods (van 1944-1971/73) opheft. Dit systeem zag er op toe dat de waarde van de dollar en de hoeveelheid dollars gelinkt waren aan de hoeveelheid goud in Amerika, waar de westerse landen hun valuta op aan sloten. Een goed systeem wat viel doordat de Amerikaanse overheid extra dollars bij ging drukken voor de Vietnam oorlog. Andere landen kregen wantrouwen in de dollar waardoor, samen met de onrust in het Midden Oosten, de 80er jaren crisis ontstond.
Men zei echter dat het gereguleerde systeem hiertoe heeft geleid. De ‘Chicago School’, onder leiding van Milton Friedman, die de aanbodkant van de economie bepalend wilde maken en de staatsinvloed wilde terugdringen, kwam op. Er ontstond een roep naar een liberale markt en zo geschiede in 1986 dat de banken hun vrijheid terug kregen door de deregulatie ingevoerd door Reagan. Vele Westerse landen werden ontzettend rijk en, om naar Nederland terug te keren, vooral door speculatie in vastgoed wat als ideaal financieel product werd gezien. Er zijn vele partijen, als bankiers, beurshandelaren, makelaars, ontwikkelaars maar ook architecten, die veel geld verdienden. De architect, die zichzelf veelal plaatst in een rol waarin hij vooral de gevolgen van de economie ervaart, doet hier in mee. Er werden zoveel mogelijk opgaven gerealiseerd waarbij de geleverde gebouwde kwaliteit veel te wensen over liet doordat er werd gerealiseerd vanuit winstbejag. Er werd uit het oog verloren waar architectuur voor moest dienen: Het realiseren van de gebouwde omgeving voor de mensen.
HAD DE ARCHITECT NIET MEER KUNNEN DOEN? In onze ogen wel.
Er zullen uitzonderingen zijn maar de architect heeft niet of niet genoeg aan de rem getrokken. Maatschappelijk en sociaal was wat er gebeurde niet verantwoord en dit werd al ver voor 2008 duidelijk. De architect genoot echter ook van de vele opgaven, maar liet zich leiden door economische keuzes en verloor hiermee aan belang.
III
Om naar 2024 te kijken moeten we kijken naar wat er nu gebeurt. De veranderingen gaan langzaam. De instanties worden niet of mondjesmaat aan banden gelegd, het systeem lijkt hoog te worden gehouden of er wordt naar terug verlangd. Er zijn dan ook pessimistisch gestemde economen (Carmen Reinhart, Paul Krugman) die zeggen dat het op deze manier niet genoeg verandert en dat de problemen niet over zijn. Er wordt zelfs gezegd dat er bijvoorbeeld een oorlog of nog een crisis nodig is om de ommekeer te bewerkstelligen. Wij denken en hopen dat het anders kan en zal gaan worden.
IV
Hoe lang het nog duurt voordat er verandering komt weten wij niet, maar in onze ogen is er voor 2024 verandering ingezet en deels ingedaald in de maatschappij en in onze leefwijze. Wij geloven dat men zal inzien dat economische stabiliteit en gebouwde kwaliteit een groter goed is dan economische groei. Onze visie is dat de architect in 2024 een andere rol heeft in de economie. De architect heeft zijn verantwoording genomen en zijn rol als mede bepalende partij in de maatschappij en in de economie ingenomen.
Wij denken dat hiermee de te realiseren gebouwde omgeving te zijner tijd tot in het detail écht kwaliteit heeft en doet wat het moet doen. Die kwaliteit, die geld kost, eist de architect. Iets anders bouwen we niet.
Accepteer de te ver doorgevoerde economische eisen niet want zo creëer je geen architectuur. Architectuur en wonen en leven is meer waard en wij moeten daarvoor staan. Belangrijk is dat wanneer er straks weer meer vraag en zekere afname ontstaat, wij als onderzoekende architect kwaliteit blijven eisen.
Wij hopen dat de bestuurders en machthebbers in 2024 mede naar de architect kijken om visie te geven op de maatschappij en de richting te duiden in de economie, voor meer dan alleen het gebouwde. Wij weten hiermee waar we naar toe moeten, de stip op de horizon is wat ons betreft daarmee gezet.
klik hier voor onze andere onderzoeken
Architectuur en Economie. (sub) De (toekomstige) rol en verantwoordelijkheid van de architect in een economie, vanuit een kritische terugblik.
I
De centrale vraag ‘ waar de architect over tien jaar staat’ willen wij beantwoorden door inzicht te geven in hoe wij als jonge architect terugkijken op de economische maatschappelijke ontwikkelingen van de afgelopen decennia en de rol van de architect hier in en hoe we van daar uit naar 2024 kijken. Voor ons is dit zeer relevant aangezien er, gelijk met de oprichting van ons bureau in 2008, een economische crisis is gestart door dat de gebouwde omgeving meer dan ooit een financieel product was geworden Er bleek dat men in een vrije en ongereguleerde markt steeds meer ging handelen uit winstbejag. Dit lichten wij graag toe vanuit een terugblik die begint met de crisis rond 1930, ontstaan door een periode vol van speculatie en genomen economische risico’s.
II
In ‘33, legde president Roosevelt de banken aan banden waarmee de ‘gekheid’ werd ingeperkt en de crisis eindigt. Met de ‘Emergency Banking Relief Act’ werd bepaald dat banken overheidssteun kregen maar niet meer mochten speculeren. Dit houdt lang stand maar begint af te brokkelen op het moment dat president Nixon in ‘71 het systeem van Bretton Woods (van 1944-1971/73) opheft. Dit systeem zag er op toe dat de waarde van de dollar en de hoeveelheid dollars gelinkt waren aan de hoeveelheid goud in Amerika, waar de westerse landen hun valuta op aan sloten. Een goed systeem wat viel doordat de Amerikaanse overheid extra dollars bij ging drukken voor de Vietnam oorlog. Andere landen kregen wantrouwen in de dollar waardoor, samen met de onrust in het Midden Oosten, de 80er jaren crisis ontstond.
Men zei echter dat het gereguleerde systeem hiertoe heeft geleid. De ‘Chicago School’, onder leiding van Milton Friedman, die de aanbodkant van de economie bepalend wilde maken en de staatsinvloed wilde terugdringen, kwam op. Er ontstond een roep naar een liberale markt en zo geschiede in 1986 dat de banken hun vrijheid terug kregen door de deregulatie ingevoerd door Reagan. Vele Westerse landen werden ontzettend rijk en, om naar Nederland terug te keren, vooral door speculatie in vastgoed wat als ideaal financieel product werd gezien. Er zijn vele partijen, als bankiers, beurshandelaren, makelaars, ontwikkelaars maar ook architecten, die veel geld verdienden. De architect, die zichzelf veelal plaatst in een rol waarin hij vooral de gevolgen van de economie ervaart, doet hier in mee. Er werden zoveel mogelijk opgaven gerealiseerd waarbij de geleverde gebouwde kwaliteit veel te wensen over liet doordat er werd gerealiseerd vanuit winstbejag. Er werd uit het oog verloren waar architectuur voor moest dienen: Het realiseren van de gebouwde omgeving voor de mensen.
HAD DE ARCHITECT NIET MEER KUNNEN DOEN? In onze ogen wel.
Er zullen uitzonderingen zijn maar de architect heeft niet of niet genoeg aan de rem getrokken. Maatschappelijk en sociaal was wat er gebeurde niet verantwoord en dit werd al ver voor 2008 duidelijk. De architect genoot echter ook van de vele opgaven, maar liet zich leiden door economische keuzes en verloor hiermee aan belang.
III
Om naar 2024 te kijken moeten we kijken naar wat er nu gebeurt. De veranderingen gaan langzaam. De instanties worden niet of mondjesmaat aan banden gelegd, het systeem lijkt hoog te worden gehouden of er wordt naar terug verlangd. Er zijn dan ook pessimistisch gestemde economen (Carmen Reinhart, Paul Krugman) die zeggen dat het op deze manier niet genoeg verandert en dat de problemen niet over zijn. Er wordt zelfs gezegd dat er bijvoorbeeld een oorlog of nog een crisis nodig is om de ommekeer te bewerkstelligen. Wij denken en hopen dat het anders kan en zal gaan worden.
IV
Hoe lang het nog duurt voordat er verandering komt weten wij niet, maar in onze ogen is er voor 2024 verandering ingezet en deels ingedaald in de maatschappij en in onze leefwijze. Wij geloven dat men zal inzien dat economische stabiliteit en gebouwde kwaliteit een groter goed is dan economische groei. Onze visie is dat de architect in 2024 een andere rol heeft in de economie. De architect heeft zijn verantwoording genomen en zijn rol als mede bepalende partij in de maatschappij en in de economie ingenomen.
Wij denken dat hiermee de te realiseren gebouwde omgeving te zijner tijd tot in het detail écht kwaliteit heeft en doet wat het moet doen. Die kwaliteit, die geld kost, eist de architect. Iets anders bouwen we niet.
Accepteer de te ver doorgevoerde economische eisen niet want zo creëer je geen architectuur. Architectuur en wonen en leven is meer waard en wij moeten daarvoor staan. Belangrijk is dat wanneer er straks weer meer vraag en zekere afname ontstaat, wij als onderzoekende architect kwaliteit blijven eisen.
Wij hopen dat de bestuurders en machthebbers in 2024 mede naar de architect kijken om visie te geven op de maatschappij en de richting te duiden in de economie, voor meer dan alleen het gebouwde. Wij weten hiermee waar we naar toe moeten, de stip op de horizon is wat ons betreft daarmee gezet.
klik hier voor onze andere onderzoeken